శ్రీః శ్రీమతే శఠకోపాయ నమః శ్రీమతే రామానుజాయ నమః శ్రీమత్ వరవరమునయే నమః
గీతార్థ సంగ్రహం లోని 15వ శ్లోకం లో, ఆళవందార్లు పదకొండవ అధ్యాయం యొక్క సారాంశం వివరిస్తూ “పదకొండవ అధ్యాయం లో, భగవానుడిని చూసేందుకు దివ్య నేత్రాలు నిజముగా ఇవ్వబడ్డాయి(అర్జునుడికి కృష్ణుడి చేత). అదే విధముగా భగవానుడిని తెలుసుకోవడానికి (చూడటానికి) భక్తి మాత్రమే సాధనం అని చెప్పబడింది.
ముఖ్యమైన శ్లోకాలు
శ్లోకం 1
అర్జున ఉవాచ. మధానుగ్రహాయ పరమం గుహ్యం అధ్యాత్మసంజితం । యత్ త్వయోక్తం వచసతేన మోహోఽయం విగతో మమ ॥
అర్జునుడు చెప్తూ “నువ్వు కృప చేత అనుగ్రహించిన ఉపదేశం చేత (మొదటి 6 అధ్యాయాల్లో) ఆత్మ గురించి వివరించినది అంత అతి రహస్యమైనది, నాకు ఆత్మ సంబంధమైన విషయాలు గురించిన సందేహాలు నివృత్తం అయ్యాయి.
వివరణం : మొదటి 3 శ్లోకాల్లో, అర్జునుడు కృష్ణుడి పట్ల భక్తి వ్యక్తపరిచాడు.
శ్లోకం 4
మన్యసే యది తచ్చక్యం మయా ద్రష్టుం ఇతి ప్రభో । యోగేశ్వర తతో మే త్వం దర్శయాత్మానం అవ్యయం ॥
ఓ కళ్యాణ గుణాలు కలిగిన వాడా ! ఓ సర్వేశ్వర! ఒకవేళ నీ రూపం నేను చూడవచ్చు అని నువ్వు అనుకుంటే, ఆ కారణం చేత, దయచేసి నీ పూర్ణ స్వరూపం నాకు దర్శింప చెయ్యి.
శ్లోకం 5
శ్రీ భగవాన్ ఉవాచ. పశ్య మే పార్థ రూపాణి శతశోఽత సహస్రాశః । నానావిధాని దివ్యాని నానావర్ణకృతీని చ ॥
భగవానుడైన, కృష్ణుడు, వివరించారు – ఓ కుంతి పుత్రుడా! నా రూపాలు చూడు (అన్ని చోట్లు ఉన్నాయి); ఇంకా, వివిధ రంగులు, స్థితుల కలిగిన అద్భుతమైన రూపాలు, వందలు వేల కొలది ఉన్నాయి, మరియు అనేక రకాలు కలిగినవి చూడు.
6వ మరియు 7వ శ్లోకాలలో, కృష్ణుడు తన విశ్వరూపం లో కనిపించేవి వివరిస్తున్నాడు.
శ్లోకం 8
నా తు మామ్ శక్యసే ద్రష్టుం అనేనైవా స్వచక్షుషా। దివ్యం దధామి తే చక్షుః పశ్య మే యోగం ఐశ్వరం ॥
నీ ఈ భౌతిక నేత్రాల తో అది చూడలేవు కనుక నేను నీ నేత్రాల కు బదులుగా దివ్య నేత్రాలు ఇస్తున్నాను. ఆ దివ్య నేత్రాలతో నువ్వు ఈశ్వరుడు అయిన, నాలో ఉన్న కళ్యాణ గుణాలు మరియు నా లోని సంపద చూడగలవు.
9వ శ్లోకం నుండి 14వ శ్లోకం లో, అర్జునుడికి కృష్ణుడు దర్శింప చేసిన విశ్వరూపం వృత్తాంతాన్ని సంజయుడు వివరించాడు.
15వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు కృష్ణుడికి, కృష్ణుడి విశ్వరూపంలో, సమస్త దేవతలని చూస్తున్నట్టు గా చెప్తున్నాడు.
16వ మరియు 17వ శ్లోకాలలో, అర్జునుడు కృష్ణుడి విశ్వరూపం లోనీ లక్షణాలు వివరిస్తున్నాడు.
18వ శ్లోకం లో అర్జునుడు కృష్ణుడి పరత్వాన్ని వ్యక్తపరుస్తున్నాడు.
19వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు విశ్వరూపం చూస్తూ తనలో కలిగిన భయాన్ని వ్యక్తం చేస్తున్నాడు.
20వ శ్లోకం లో, ఎలా అందరూ విశ్వరూపాన్ని చూసి భయభ్రాంతులు చెందుతున్నారో తను వివరిస్తున్నాడు.
21 వ శ్లోకం లో, ఎలా దేవతలు మరియు ఋషులు కృష్ణుడిని ప్రశంసిస్తున్నాడో ప్రకటిస్తున్నాడు.
22 వ శ్లోకం లో, ఎలా దేవతలు అందరూ కృష్ణుడిని చూసి ఆశ్చర్యచకితులు అవుతున్నారో ప్రకటిస్తున్నాడు.
23వ, 24వ, 25వ శ్లోకం లో, తిరిగి విశ్వరూపం చూడటం చేత తనలో కలిగిన భయం మరియు ఆందోళన వ్యక్తపరుస్తున్నాడు
26వ శ్లోకం నుండి 30 వ శ్లోకం వరకు, దుర్యోధనాదులను కృష్ణుడు భుజించటం చూసినట్టుగా వివరిస్తున్నాడు.
31వ శ్లోకం లో, కృష్ణుడిని, ఇంత క్రూరమైన రూపం వెనుక ఉన్న తాత్పర్యాన్ని వివరించమని కోరుతున్నాడు.
32వ శ్లోకం లో కృష్ణుడు, ఈ యుద్ద క్షేత్రం లో ఉన్న అందరినీ సంహరించటం తన ఉద్దేశ్యం అని వివరిస్తున్నాడు.
33వ మరియు 34వ శ్లోకాల్లో కృష్ణుడు అర్జునుడిని తన ఆయుధముగా మారి యుద్ధ భూమి లో అందరిని సంహరించాలి అని ఆదేశిస్తున్నాడు.
35వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు మరింత భయపడి, కృష్ణుడికి మొక్కుతూ, వణుకుతున్న స్వరం తో మాట్లాడుతున్నాడు.
36వ శ్లోకంలో , అర్జునుడు కృష్ణుడికి తిరిగి దేవతలకు మరింత భక్తి పెరుగుతున్నట్టుగా మరియు దుష్టులు మరింత భయపడుతున్నట్టు గా చెపుతూ. ఇక పైన కృష్ణుడిని పలు శ్లోకాల్లో కీర్తిస్తున్నాడు.
41వ మరియు 42వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు బాధపడుతూ, కృష్ణుడి గురించి తెలియక, కృష్ణుడిని మిత్రుడిగా బంధువుగా ఇత్యాదిగా పిలిచినందుకు మరియు పలు సందర్భాల్లో దురుసుగా ప్రవర్తించినందుకు బాధపడుతూ, ఇలా వ్యవహరించినందుకు క్షమాపణ అడుగుతున్నాడు.
శ్లోకం 43
పితాఽసి లోకస్య చరాచరస్య త్వం అస్య పూజ్యశ్చ గురుర్ గరీయాన్ । నా త్వత్సమోఽస్థ్యభ్యాధికః కుత్తోఽన్యో లోకత్రాయేఽప్యప్రతిమప్రభావ ॥
నువ్వు చర అచర పదార్థాలకు తండ్రివి; (కావున) నువ్వు పూజ్యుడవు మరియు నువ్వు పూజ్య గురువువి (తండ్రి కన్న పూజ్యుడవు); ఈ మూడు లోకాలలో నీ సామానులు లేరు(దయ మొదలైన గుణాలలో) ; నీకు అధికులు ఉండే ప్రసక్తి ఎక్కడ ఉంది?
శ్లోకం 44
తస్మాత్ ప్రణామ్య ప్రణిధాయ కాయం ప్రసాదయే త్వాం అహం ఈశం ఇద్యం । పితేవ పుత్రస్య సఖేవ సఖ్యుః ప్రియః ప్రియాయార్హసి దేవ సోడుం ॥
ముందు చెప్పిన కారణాల చేత, అతి వినమ్రంగా తలవంచి, సర్వ నియామకుడవు, అందరికీ పూజ్యుడవు అయిన నీకు నమస్కరిస్తూ నీ కృప కోరుకుంటున్నాను. ఓ స్వామి! (నీకు వినవిస్తున్నాను) నాకు ప్రియమైనవాడవు, కరుణతో నీకు ప్రియమైన నా తప్పులు మన్నించు, తండ్రి కుమారుడి తప్పులు క్షమించిన విధముగా మరియు మిత్రుడి తప్పులు మన్నించే మిత్రుడిగా.
వివరణం : ఈ రెండు శ్లోకాలు ఎంపెరుమానార్లు వారి శరణాగతి గద్యం లో వినియోగించారు.
45వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు కృష్ణుడి విశ్వరూపం చూసి కలిగిన సంతోషం మరియు భయం వెలుపరిచాడు, మరియు కృష్ణుడి సౌమ్యమైన రూపం చూపించమని విన్నవించాడు.
శ్లోకం 46
కిరీటినం గదినం చక్రహస్తం ఇచ్చామి త్వాం ద్రష్టుం అహం తథైవ । తేనైవా రూపేనా చతుర్భుజేన సహస్రాబాహో భవ విశ్వమూర్తే ॥
ఓ అసంఖ్య బాహువులు కలిగిన వాడా! ఓ విశ్వాన్నే తన శరీరం గా కలిగిన వాడా! నేను నిన్ను మునుపటి వలే ఒక కిరీటము మాత్రమే ధరించి, గాధ చక్రం చేత ధరించి; మునుపటి లాగా చతుర్భుజ దివ్యరూపాన్ని ధరించు.
వివరణం : మనం ఇక్కడ కృష్ణుడి దివ్య చతుర్భుజ రూపాన్ని అర్జునుడు చూస్తున్నాడు అని అర్థం చేసుకోవాలి
47వ శ్లోకం లో, అర్జునుడు ప్రియ భక్తుడు అవటం చేత కృష్ణుడు తన విశ్వరూపం చూపించినట్టు గా వివరిస్తున్నాడు.
48వ శ్లోకం లో, కృష్ణుడు తన విశ్వరూపం స్వప్రయత్నం చేత చూడ శక్యం కాదు అని చెప్తున్నాడు.
49వ శ్లోకం లో, తన నిజ స్వరూపాన్ని చూపించేందుకు ఒప్పుకున్నాడు.
50వ శ్లోకం లో, కృష్ణుడు అర్జునుడికి తన నిజస్వరూపం చూపించినట్టుగా సంజయుడు చెప్పాడు.
51వ శ్లోకం లో, కృష్ణుడి నిజస్వరూపం చూసినందుకు తనకు సంతోషం కలిగింది అని చెప్పాడు.
శ్లోకం 52
శ్రీ భగవాన్ ఉవాచ. సుదుర్దర్శం ఇదం రూపం దృష్టవాన్ అసి యన్ మమ । దేవాఽప్యస్య రూపస్య నిత్యం దర్శనకాంక్షిణః ॥
శ్రీ భగవానుడు చెప్తూ – నువ్వు చూసిన ఈ విశ్వరూపం ఇతరులు చూడటానికి సుదుర్లభం, దేవతలు కూడా నా ఈ రూపం చూడాలి అని కోరుకుంటారు అని వివరించారు.
53వ శ్లోకం లో, తిరిగి తన విశ్వరూపం చూడటం స్వప్రయత్నం చేత సాధ్యం కాదు అని వివరించారు.
శ్లోకం 54
భక్త్యా త్వనన్యయా శక్య అహం ఏవం విధోఽర్జున । జ్ఞాతుం ద్రష్టుం చ తత్త్వేన ప్రవేష్టుం చ పరంతప ॥
ఓ అర్జున! శత్రువులను బాధించే వాడా, నన్ను నిజముగా తెలుసుకొనుటకు(శాస్త్రం చేత), చూడటానికి మరియు పొందటానికి ఒకే మార్గం స్వయం ప్రయోజన భక్తి (నిస్వార్థమైన అనన్య భక్తి) ద్వారా మాత్రమే సాధ్యమవుతుంది.
ఈ చివరి శ్లోకం లో, కృష్ణుడు తనని పొందే మార్గం వివరిస్తున్నాడు.
అడియయేన్ ఆకాష్ రామానుజ దాసన్
మూలము : https://githa.koyil.org/index.php/essence-11/
ప్రమేయము (గమ్యము) – https://koyil.org
ప్రమాణము (ప్రమాణ గ్రంథములు) – https://granthams.koyil.org
ప్రమాత (ఆచార్యులు) – https://acharyas.koyil.org
శ్రీవైష్ణవ విద్య / పిల్లల కోసం– https://pillai.koyil.org